CHRIS HAHN 1939-2021
Door: Patrick van der Vegt
Chris Hahn, een zeer gedreven Haarlemmer en voorvechter van het monument is helaas overleden. De voormalige voorzitter van de Stichting Joods Monument Haarlem is voor goed afgetreden.
Het is 4 mei 2008 en ik ben met mijn gezin aanwezig bij de herdenking aan de Jan Gijzenvaart. Daar staat een man tegen de dranghekken aangeleund, zwarte fleecetrui en een donkerblauw keppeltje op. Over het dranghek gedrapeerd is een kleine spandoek met daarop een davidster en daaronder de tekst “715 Haarlemse Joden”. Mijn nieuwsgierigheid is gewekt, waarom staat die man daar, vraag ik me af. Na bloemen neergelegd te hebben bij het monument loop ik op deze man af, het is mijn eerste ontmoeting met Chris Hahn.
Het was één van de diverse eenmansprotesten van Chris om aandacht te vragen voor de 715 Haarlemse Joden die tijdens de Tweede Wereldoorlog werden weggevoerd en nooit meer thuiskwamen. Chris vertelde mij dat hij een gedenkteken wilde voor deze Joden, omdat er niets was om hen te gedenken. Het contact was gelegd en in de loop van die week ben ik met Chris rond de tafel gedaan en heb hem mijn hulp aangeboden om dat gedenkteken te gaan realiseren. Hierna kregen we meerdere medestanders en hebben toen de stichting Joods Monument Haarlem in het leven geroepen. En deze samenwerking leidde uiteindelijk tot de realisatie van het monument op het Philip Frankplein.
Zijn Joodse moeder
Chris vertelde mij ook wel eens van zijn Joodse moeder. Chris zelf werd een jaar voor de bezetting van Nederland geboren en heeft als klein jochie die oorlog meegemaakt en beide hebben ze de oorlog overleefd. Hieronder verteld Chris een anekdote over zijn moeder, gefilmd door Herman Meerman.
De Tweede Wereldoorlog heeft in het verdere leven van Chris altijd een grote rol gespeeld.
Leraar Duits
Chris werd later leraar Duits bij een school aan het Timorplein in Amsterdam-Oost. Hier werd hij eigenlijk voor het eerst geconfronteerd met de verschikkingen van de oorlog toen hij in schoolarchieven zag hoeveel jonge Joodse kinderen tijdens de oorlog waren weggevoerd naar concentratie- en vernietigingskampen.
Hij schreef daar in de jaren tachtig een boek over: ’Van school verwijderd. Jood.’ Verder maakte hij met een vriend (Herman Meerman) een aantal minidocumentaires over de straten waaruit de kinderen verdwenen en de namen van de concentratiekampen waaruit zij niet terugkeerden. Hieronder verteld Chris over de school en het boek.
Joods Monument Haarlem
De heer Sam Hartman die secretaris was van de ‘Stichting Gedenkteken Joodse Slachtoffers WO II Haarlem’ heeft voor Chris een grote rol gespeeld. Deze stichting werd, na voorbereidende werkzaamheden door de heren S. Hartman en J.C. van Veen, op 8 januari 1998 opgericht. In de vergadering van 22 november 2004 besloot het bestuur de stichting op te heffen. Van de tweeledige doelstelling was toen één deel uitgevoerd, te weten de publicatie van ‘Wij Gedenken: Omgekomen – Ondergedoken: de Haarlemse Joden 1940-1945’, Haarlem, 2004. Met het gemeentebestuur werd geen overeenstemming bereikt over de hoofddoelstelling. Deze hield de plaatsing in van een monument in de Haarlemse openbare ruimte. De namen van alle door de Duitse bezetter en zijn handlangers vermoorde Joodse burgers van Haarlem zouden daar een plaats op moeten krijgen, met vermelding van hun geboortedatum en -plaats en datum van overlijden, voor zover bekend.
Even voor de dood van Sam Hartman, in maart 2009, had Chris hem de belofte gedaan om door te gaan met de strijd voor het realiseren van het door Hartman beoogde gedenkteken. Deze belofte resulteerde in de oprichting van de Stichting Joods Monument Haarlem in 2010. In eerste instantie zaten Chris en ik te denken aan een monument op de Westergracht, omdat daarvandaan de eerste deportaties uit Haarlem vertrokken. Echter we kregen van de Wijkraad Centrum het verzoek om mee te denken aan de invulling van het Philip Frankplein, welke achter de Philharmonie, Teylers Museum, de rechtbank en naast het Hofje van Bakenes ligt. Dit plein was al vernoemd naar de opperrabbijn van Haarlem, die op 2 februari 1943 in de duinen was gefusilleerd. En zo kreeg het monument de ideale plaats, dicht bij waar ooit de Synagoge gestaan heeft (staat nu de Toneelschuur). Het vooroorlogse Joodse hart van Haarlem. De onthulling van het monument vond plaats op 23 september 2012.
Verdere strijd van Chris
Na het inlossen van de belofte aan Sam Hartman met de realisatie van het monument ging Chris verder met zijn strijd om aandacht te vragen voor de Jodenvervolging in de Tweede Wereldoorlog. Dit keer had hij in 2017 de Nederlandse Spoorwegen in het vizier. Zo stond hij samen met Herman Meerman met een spandoek op het Stationsplein met de tekst ’NS 1940-1945 faciliteerde de Shoah’. Chris en Herman werden door de politie weggestuurd. De NS gaf in een reactie aan het streven van Chris om herinneringen aan de oorlog levend te houden overigens te ondersteunen.
(Lees hier het artikel wat in het Haarlems Dagblad verscheen.)
Persoonlijk nawoord
Lieve Chris,
We hebben samen (met Mieke, Jaap en Robert) iets moois neergezet, waar we beide super trots op zijn. Je hebt je belofte aan Sam Hartman weten in te lossen en ik heb je daar slechts bij geholpen. Ook ik zal mijn belofte aan jou, om deze website verder uit te bouwen en te laten bestaan, nakomen.
Ik ben erg dankbaar dat ik je heb mogen leren kennen zoals je was, charismatisch, spraakzaam en vol met humor. In de loop naar het monument toe is er een prachtige vriendschap ontstaan die ook na de onthulling van het monument bleef bestaan. Je woonde slechts op een steenworp afstand van me, dus we zagen elkaar ook regelmatig. Ik zal onze gesprekken missen, vooral ook jouw humor en jouw verhalen. Gelukkig hebben we de beelden van Herman nog, zodat ik zo nu en dan nog even naar je kan luisteren.
Lieve Chris, dank je wel voor de mooie en gezellige tijd die we samen hadden. Vaarwel.
